स्रोत साधनसहितको अधिकार स्थानीय सरकारलाई दिनु पर्छ : खड्का

तुम्बेवा गाउँपालिका पाँचथर जिल्लाको दक्षिण क्षेत्रमा रहेको स्थानीय तह हो । जिल्लाका आठ स्थानीय तह मध्ये सवैभन्दा कम जनसंख्या भएको गाउँपालिका हो तुम्बेवा । १४७.३४ वर्ग किमि क्षेत्रफलमा फैलिएकोे तुम्बेवाको जनसंख्या २०७८ को जनगणना अनुसार ११,१८९ मात्र रहेको छ । सुख्खाग्रस्त भूगोल र बसाइँ सराई यस स्थानीय तहको समस्या हो । म्यूजिक भिडीयो, चलचित्रमा समेत अभिनय गरेर मोडल/नायकको पनि परिचय बनाउनु भएका ३८ वर्षीय युवा बाबुराम खड्का गाउँपालिकालाई नेतृत्व गरिरहनु भएको छ । नेपाली काँग्रेसवाट निर्वाचित अध्यक्ष खड्काँसँग हाम्रा संवाददाता नारायण तुम्बापोले तुम्बेवाको विकास, कला क्षेत्र र अन्य समसामयिक विषयमा गर्नु भएको कुराकानी यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।

स्थानीय तह नेतृत्व गरिरहदा कस्तो अनुभव गरिरहनु भएको छ?

स्थानीय तहको नेतृत्व गर्ने अवसर पाएसंगै यससंगै धेरै चुनौतीहरु पनि रहदा रहेछन् भन्ने मैले अनुभव गरिरहेको छु । चुनौती संगसंगै धेरै संभावनाहरु पनि जोडिएर रहेका हुदा रहेछन् भन्ने पनि महसुस गर्दैछु । विशेष गरी मुलुक संघीयतामा गइसकेपछि हामीलाई शक्तिशाली स्थानीय तह नेतृत्व गर्ने जिम्मेवारी हाम्रो काँधमा आइ प¥यो । यस हिसावले हामीले अधिकार सम्पन्न स्थानीय तहको नेतृत्व गर्न पाउदाको हाम्रो अनुभवले के भन्छ भने स्रोत साधनसहितको अधिकार स्थानीय सरकारलाई दिनु पर्छ । स्थानीय सरकारलाई अझै मजबुत ढंगबाट अगाडि बढ्न दिनुपर्छ । स्थानीय सरकार भ्रष्टाचार रहित चुस्त दुरुस्तका साथ राजनीतिक चस्मा नलगाइकन बढ्ने हो भने स्थानीय तह समृद्ध बन्छ । यसरी नै ७५३ वटा स्थानीय तह सक्षम बने भने सिङ्गो मुलुक बन्न धेरै समय लाग्छ जस्तो लाग्दैन । अहिलेको हाम्रो सबैभन्दा अप्ठ्यारो र हामीले चाहे जस्तो कार्य सम्पादन गर्न नसक्नु, जनताको तिव्र विकासको अपेक्षा आकांक्षाहरु पुरा गर्न नसक्नु एउटै कारण पर्याप्त स्रोतको अभाव हो । हामीलाई बजेटको व्यवस्थापन प्रदेश, संघ सरकारले राम्रो ढंगले गरिदिने हो भने र ७५३ वटै स्थानीय तहका नेतृत्व असल ढंगले लाग्ने हो भने मुलकलाई समृद्धिको यात्रामा मज्जाले हिडाउन सकिन्छ जस्तो अनुभूत गरिरहेको छु ।

चुनावी अभियान क्रममा तपाईले गर्नु भएका प्रतिवद्धता कति पुरा गर्नु भयो?

अहिले सामाजिक सञ्जालदेखि लिएर विभिन्न माध्यमबाट धेरै जनप्रतिनिधिप्रति आम नागरिकले असन्तुष्टि र आलोचना व्यक्त गरिरहेको छन् । यसको मुख्य कारक राजनीतिक नेतृत्वले हिजो भोट माग्ने क्रममा विभिन्न किसीमका आफूले पुरा गर्न नसक्ने सपनाहरु देखाउनुभयो । मतदातालाई ढाँटको शिकार बनाई दिनु भयो जस्तो लाग्छ । मैले २०७९ को स्थानीय तह निर्वाचनमा तुम्बेवा गाउँपालिका अध्यक्षको उम्मेद्वार भएर भोट माग्ने क्रममा त्यो काम गरिन । निर्वाचनमा जाँदा घोषणपत्र समेत बनाइन । यसको अर्थ यो नलागोस कि तुम्बेवामा गर्न सकिने विकासको कुनै भिजन हामीसंग थिएन । हामीले देखेका थियौ गाउँपालिका समस्याहरु यी यी हुन् । नढाँटीकन सम्बोधन गर्न सकिने खास खास कुराहरु उठान गर्दा नागरिकका मन जित्न सकिन्छ । यहि सन्दर्भका कुरा राख्दै मैले तुम्बेवाको लागि वफादार भएर काम गर्छु भन्ने अनुरोध जनता सामु गरेको थिए । यीनै मेरो कुरा विश्वास गरेर मतदाताले मेरो पक्षमा जनमत दिए जस्तो लाग्छ । अहिले उपलब्ध साधन स्रोत र प्राथमिकताको आधारमा गाउँपालिकाबाट प्रवाह हुने सवै खाले सेवा र विकास न्यायसंगतले वितरण गर्नमा जोड दिइरहेको छु । जनभावना विपरितको काम मैले गरेको छुइन । यसमा जनता सन्तुष्ट छन् भन्ने पनि महसुस भइरहेको छ ।

तपाइले हालसम्म गर्नु भएका उल्लेख्य र उदाहरणयीय मुख्य कामहरु के के छन्?

म निर्वाचित भएर तुम्बेवाको तीन वर्ष नेतृत्व गरिसक्दाको सवालमा भौतिक पूर्वाधारतर्फ धेरै काम भएका छन् । तुम्बेवामा वर्खायाममा तीन महिना यातायात मार्ग अवरुद्ध हुने गरेका बाटो चौविसै घण्टा बाह्रै मास सञ्चालन योग्य बनाएका छौ । तमोर कोरीडोरसंग जोडिने लखुवादेखि तुम्बेवा सदरमुकाम मौवा बजारसम्म आउने पक्की सडक निर्माण सम्पन्न हुने चरणमा छ । मौवादेखि राँके–रवि–भेडेटार सडक खण्डको सप्तमी जोडीने १५ किलो मिटर सडक बाह्रै मास नै चल्ने गरि स्तरोन्नती गरेका छौ । यी सडकहरु तुम्बेवा गाउँपालिकाको लाइफलाइनका हुन् । यसरीनै अरु वडा सदरमुकाम, टोलसंग शाखा सडक सञ्जाल सञ्चालनमा ल्याएका छौ । हामीले नागरिकको स्वास्थ्य सेवालाई पनि प्रमुख प्राथमिकतामा राखेका छौ । यो हाम्रो कर्तव्य र जिम्मेवारी पुरा गर्ने क्रममा पाँच सैयाको अस्पताल पनि निर्माण सम्पन्न गरेर सञ्चालन गर्ने तयारीमा छौ । म आएपछि एम्बुलेन्स सञ्चालनमा ल्याएका छौ । यो सेवा सुत्केरी, असक्त, अपाङ्ग, जेष्ठ नागरिक, दीर्घ रोगीका लागि निशुल्क रुपमा प्रदान गरिरहेका छौ । यसबाट विकट तुम्बेवावासीलाई अधिकतम राहत पुगीरहेको छ । आवश्यक पूर्वाधार पु¥याएर यहाँका जोरसल्ले, मौवा, दशमी, तिल्केनी लगायत मुख्य बजारहरुको सौन्दर्यीकरण गरेका छौ । संघ, प्रदेशसंग पनि समन्वय, सहयोग लिएर जे–जे काम गरिरहेका छौ दिगोपनाका साथ परिमाणमा मात्रै नभएर गुणस्तरमा पनि उदाहरणीय देखिने गरि गर्ने प्रयास गरिरहेका छौ ।

आफ्नो पालिका क्षेत्रमा विकासको स्तर कस्तो अवस्थामा रहेको पाउनुहुन्छ?

अहिले सवै नागरिकले एउटा हत्केलामा मोबाइल राखेर विश्व घटना प्रत्यक्ष नियाली रहेको अवस्था छ । यो अवस्थामा तुम्बेवाको विकासको स्तर धेरै राम्रो छ भन्दा आमले पत्याइहाल्ने कुरा पनि पनि रहदैन र हामीले त्यो भन्न पनि मिल्दैन । हिजो जे अवस्थामा रहेको थियो तुम्बेवा गाउँपकालिकाको विकास त्यसमा हामीले थप सुधार ल्याएका छौ । अझै धेरै सुधार्ने प्रयत्न पनि गरिरहेका छौ ।

प्रायः सवै स्थानीय तह भ्रष्टचारका अखडा बने भन्ने आरोप छ । यस विषयमा तपाई के भन्नु हुन्छ?

यो एकदमै राम्रो प्रश्न गर्नु भएको छ । म सानैदेखि समाज सेवा, राजनीतिमा सक्रिय भए । विभिन्न संघ संस्थाहरुको नेतृत्व गरे । पार्टीगत हिसावले नेपाली काँग्रेस पार्टी निकट तरुण दल आवद्ध भएर काम गरे । तर कहिले पनि पार्टीमुखी, व्याक्तिमुखी र परिवारमुखी भएर आजको मितिसम्म काम गरेको छुइन । यस प्रकारको मेरो स्वभाव नै वेतिथि विरुद्धको छ । त्यसैले म बाट भ«ष्टचार हुने र हुन दिने भन्ने हुनै सक्दैन । तुम्बेवा गाउँपालिकाको नेतृत्वमा आउनुको मेरो पहिलो एजेन्डा नै भ«ष्टचार शुन्य सहनशिलताको नीति हो । यसप्रति निर्मम भएर काम गरिरहेको छु । यो कदम मेरो कार्यकाल भरी कायम राख्नेछु । मलाई विश्वास छ मेरो प्रयासले तुम्बेवा गाउँपालिकामा भ«ष्टचार हुने प्रयास निरुत्साहित गरिहेको छ ।

विकास प्रवद्र्धनका लागि के कस्ता विधिहरु अपनाउने गरिरहनु भएको छ?

नियम सम्मतकै विद्यमान विधि प्रक्रियाबाट निर्दिष्ट भएर विकाससंग जोडिने गरेका छौ । यहाँका आवश्यकताहरु पहिचान गर्ने, मागमा आधारित भएर योजना, कार्यक्रम तर्जुमा गर्ने, समाजका अगुवा, जानकार, विषय विज्ञसंगको परामर्ष, छलफल गरेर विकासको काम गर्ने गरेका छौ । यहाँको प्रकृति, संस्कृति, सभ्यताको विकास र अर्थतन्त्र सवलिकरणमा टेवा पुग्ने नीति तथा कार्यक्रम बनाउनमा जोड दिइरहेका छौ । सोहि अनुरुप बजेट विनियोजन गरेर पूर्वाधार र प्रवद्र्धनका कामहरु गरिरहेका छौ । आफू कम उमेर भएको अध्यक्षको हिसावले पनि उमेरले परिपक्व अनुभविसंग सल्लाह लिदै सहकार्य, सहमति र समन्वयको नीतिका साथ विकासका काम गरिरहेका छौ ।

तुम्बेवाका समस्या र चुनौतीहरु के के रहेका छन्?

मुख्यत पर्याप्त बजेट अभाव तुम्बेवाको मुख्य समस्या हो । जसका कारण यहाँको विकास प्रवद्र्धनमा असहगोग पुगीरहेको छ । भौगोलिक विकटताका कारण गुणस्तरिय स्वास्थ्य सेवा, शिक्षा प्रदान गर्नमा पनि हामी असमर्थ हुन विवस छौ । यी समस्या समाधान गर्न प्रदेश र संघ सरकारले सघाउनु पर्छ । चुनौतीको रुपमा सुख्खाग्रस्त यस क्षेत्रमा खानेपानीको प्रवन्धमा जटिलता छ । यहाँ नावाखोला लिफ्टीङ र तमोर लिफ्टीङ खानेपानी आयोजना सञ्चालन गर्न प्रयासरत छौ । यो अयोजना सञ्चालनमा आएपनि चर्को शुल्क तिरेर पानी खानुपर्ने अवस्था सिर्जना हुने हुदा यसबाट कमजोर आयस्रोत भएका नागरिकले धेरै व्ययभार भोग्नु पर्ने अवस्था छ । यहाँका नागरिकको जीवनस्तर र तुम्बेवा गाउँपालिकाकै अर्थतन्त्र बलियो बनाउनमा धेरै टेवा दिनसक्ने कृषियोग्य जमिन पर्याप्त छन् । तर सुख्खाग्रस्त यस क्षेत्रमा सिंचाइ सुविधा व्यवस्थापनमा ठूलो चुनौती छ । यीनै चुनौती तुम्बेवाको विकासका बाधक नै भएका छन् ।

अवसर र सम्भावनाहरु के के रहेका छन्?

पर्यटन र कृषिले नै यहाँको अवसर संगै संभावनाहरु बोकेका छन् । तुम्बेवाको संभावना बनेर तुम्बेवाकै काखबाट विशाल तमोर नदि बगिरहेको छ । जुन क्षेत्रलाई जल पर्यटनसंग जोड्न सकिन्छ । यस गाउँपालिकामा मन्दिर समेत रहेको तुम्बेवा नाम गरेको अग्लो सुन्दर डाँडा छ । यसैको आधारमा तुम्बेवा गाउँपालिकाको नाम पनि राखिएको हो । यसलाई आकर्षक पर्यटकिय केन्द्रको रुपमा स्थापित गर्न सकिने अवस्था छ । तराईका ठूला सहर धरान, दमक बजार नजिक रहेको तुम्बेवामा व्यवसायिक र आधुनिक कृषि प्रणाली अपनाए यसबाट अधिकतम लाभ लिन सकिन्छ । सिंचाइका लागि लिफ्टीङबाटै तमोरबाट पानी तान्न सकिने संभावना छ । यसको लागि ठूलो धनरासीको भने आवश्यक हुन्छ ।

तपाई स्वयं कलाकारितामा झुकाव राख्ने मान्छे हुनुहुन्छ । यो क्षेत्रको प्रबद्र्धन गर्न के कस्ता कामहरु गरिरहनु भएको छ?

नेपालको कला क्षेत्र राज्यको नजरबाट बाहिर रहेको मैले महसुस गरेको छु । स्वयं म यस क्षेत्रमा झुकाम राख्ने जनप्रतिनिधि भएको नाताले यसको विकासमा लाग्नुपर्छ भन्ने सोचले लागेको पनि छु । यहाँको कला संस्कृति संरक्षणमा स्थानीयसंगको सहकार्यमा आफ्नो तर्फबाट यथाशक्य सहयोग, हातेमालो गरिरहेको छु ।

तुम्बेवामा बसाइँसराई समस्या बढ्दो क्रममा रहेको सुनिन्छ । यो रोक्ने प्रयासमा कस्तो कदम चालिरहनु भएको छ?

यहाँको बसाइँसराई समस्याको प्रमुख जड अपर्याप्त खानेपानीका साथै गुणस्तरीय शिक्षा र स्वास्थ्य सेवा प्रवाह कमीको प्रभावकारी सुधारमा जोड दिइरहेका छौ । यी विषयको प्रदेश, संघ सरकारसंग साथ समन्वय गरेर यसको राम्रो प्रवन्ध गर्ने प्रयासरत छौ ।

तपाईको कार्यकाल समाप्त हुँदा तुम्बेवा गाउँपालिकाको समग्र विकासको अवस्था कस्तो हुने अपेक्षा गर्न सकिन्छ ?

विकट र सुख्खाग्रस्त तुम्बेवालाई थोरै समयमा आहा तुम्बेवा भन्ने गरिको बनाउने कुरा त गाह्रो नै छ । तर हाम्रो लक्षको प्रयास यसमै केन्द्रित छ । पाँच शैयाको अस्पताल निर्माण सम्पन्न भएको हुनेछ । सुविधायुक्त सडक सञ्जालको विकास भएको पाउनेछौ । व्यवस्थित सिंचाइ योजनाहरु सञ्चालन भएको देख्नेछौ । शिक्षा, संस्कृति, स्वरोजगार जस्ता सामाजिक विकास पनि भएको हुनेछ । समग्रमा यहाँका नागरिकले सेवा सुविधाको स्तरमा धेरै सुधार भएको महसुुस गर्नेगरि विकास गर्ने मेरो लक्ष छ । भोली देख्नेले उच्च स्तरको नभए पनि धेरै विकास भएछ भन्ने गरिको काम गर्ने उदेश्यहरु छन् ।

प्रकाशित मिति : १६ चैत्र २०८१, आइतबार  ८ : ०७ बजे